Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder

Op 12 oktober 2004 traden Liesbeth List en Ramses Shaffy voor het eerst in zeven jaar weer samen op, in een uitverkocht Nieuwe de la Mar theater. (lees verder)


List over Shaffy:
“DEZE GROOTHEID!”


November 2003 (foto Sylvester, scan Bart) Zonder een echt duo te vormen, zijn hun carrières onverbrekelijk met elkaar verbonden: Liesbeth en Ramses, Shaffy en List, Lieses en Rambeth, Shast en Liffy, Buundeweet en Geentje Gleilewiend.
Een interview met 'la grande dame de la chanson', exclusief voor de ramses-fanpagina.

“Ik heb gehuild toen ik de documentaire van Pieter Fleury zag. Héél goed, en met zoveel liefde gemaakt!
Dat laatste beeld: je ziet dat Ramses de camera is vergeten en dat hij opeens beseft waar hij al die jaren over gezongen heeft. Er komt een moment in zijn gezicht… hij breekt en weet opeens waar dat lied over ging.
Ja, het is een tragisch leven, maar ik ben er getuige van geweest en ik ben blij dat die film er is. Deze grootheid! Zelfs nu, als oude man, heeft hij nog die waardigheid, die uitstraling als hij ergens binnenkomt. Geweldig! We nemen hem af en toe mee uit eten, weer even in de grandeur van vroeger. Dan geniet hij en straalt!”

Wat betreft dat alcoholisme: aan de ene kant is het heel tragisch, maar aan de andere kant, als hij net als Aznavour gewoon was doorgegaan zonder drankprobleem, had hij dan ‘’t Is stil in Amsterdam’ ooit zo mooi kunnen zingen?

“Jawel! Aznavour was geen alcoholist, maar die heeft ook hele treurige liederen gezongen: ‘Hier encore’ bijvoorbeeld en ‘C’est triste à Venice’: dat gaat door merg en been, die eenzaamheid. Dat is de dichter en de acteur die in mensen als Aznavour en Shaffy zit.
Reggiani kon er ook aardig weg mee, met de drank, maar die heeft het toch nog redelijk in de hand kunnen houden. En Kraaykamp senior, dat is ook een alcoholist. Die heeft de kracht gehad om ermee op te houden en toen werd het de grootste acteur van Nederland, wat er altijd al ingezeten had. Ramses ging gewoon door, en dat zat natuurlijk ook in zijn afkomst. Zijn moeder dronk ook zo, de Poolse gravin. Het schijnt toch erfelijk te zijn. En dan met dat onstuimige karakter van hem, ja… En eenmaal een alcoholist dan blijf je het, ook al drink je niet meer.”

Er zijn toch ook bij Ramses hele periodes geweest dat hij niet of minder dronk?

“Ja, altijd weer is hij uit zijn as verrezen en dan liet hij zich weer gaan, na een tijd. Toen hij eind jaren zeventig in elkaar gestort was, is hij aan de Refusal gegaan. Daarna kwam Bhagwan en werd zijn leven gevuld. Toen kon hij gewoon zonder drank. Hij kon er zelfs zo goed tegen, dat als wij uit eten gingen en ik uit solidariteit ook water wilde drinken, hij zei: ’Geen sprake van, jij neemt je wijntje!’ En hij viel níet terug! Maar toen Bhagwan hem in de steek liet, toen heeft hij zich weer helemaal laten gaan. Hij had zo’n vast vertrouwen in die man, toen dat allemaal misging daar, in Amerika, en later Poona, en toen ze weer opeens in normale kleren moesten, ja toen ging hij ook maar weer drinken.
Daarna heeft hij zich weer aardig hersteld. Maar toen kwam België: ‘De man van la Mancha’, met het ballet van Vlaanderen. Dat waren drinkebroers, die Belgen zakten gewoon de hele nacht door, met hem. Ze vonden het prachtig! Maar ja, ze waren jonger dan Ramses... En Ramses eet niet, als hij drinkt…”

Ik begreep dat het daarna, toen hij weer terug was in Amsterdam mis is gegaan, maar de kern lag dus daar, in Antwerpen.

“Die lag daar.”

Terwijl hij daarvoor juist heel goed in vorm was.

“Ja, prachtig! Ik was bij de première: een jonge god kwam daar die trap af! Hij heeft hele periodes gehad dat het goed ging, maar als je in Antwerpen gaat wonen, en dan flessen in de bus en daarna dronken, dol en dwaas het nachtleven in… Ja, en toen ging ook zijn leeftijd hem parten spelen.”

Zijn laatste tournee, in 1997, heeft nog goeie recensies gehad.

“Ja, maar toen was het al mis hoor. Hij was moe, het is steeds uitgesteld; hij was daarvoor ook weer gevallen, moest revalideren, en ja… toen is het proces van Korsakov al begonnen.”

Maar zijn geheugen is nu weer heel goed.

“Ja, niet te geloven! Als je hem drie jaar geleden had gezien, toen wist je: die man gaat nu heel snel dood. Hij kon niet eens meer praten! Hij herinnerde zich niets! En nu… hij kan je gewoon corrigeren. Geweldig! Die man is zo sterk, dat hij steeds maar weer… Zijn lever had al lang uit elkaar moeten barsten en zijn nieren… Nee hoor! Niets aan de hand! En zijn verstand! Hij praat ook normaal, alsof hij geen Korsakov meer heeft, wat niet kan. Echt een wonder, wat hier gebeurd is.”

In mijn interview met Ramses noemde ik hem een 'levenskunstenaar par excellence'. Martin Simek is het daar niet mee eens, die zegt: 'Dat is hij juist niet!' Vanwege de drank.

“Dat is hij dus wél! Altijd geweest!”

Een paar maanden geleden verscheen 'Brieven uit Rome'...

“Geweldig! Ge-wél-dig! Deze Ramses kende ik niet. De ambitieuze Ramses, die echt ging solliciteren! Dat heb ik nooit meegemaakt, in Nederland. Maar ja, daar was hij al een god.
Hij kon ook zo leuk schrijven. En de liefde voor Shireen Strooker van de twee heren was zo geweldig! Het is bijna filmisch geschreven. Door die brieven zag ik ze door Rome lopen.”

Dit jaar verscheen ook ‘Tous les garçons et les filles’; het chanson heeft vaak iets maatschappijkritisch in zich, staat in de inleiding. Dat gold toch niet voor Shaffy Chantant?

“We deden niet aan politiek. Maar ik zong daar ook Brel, ‘Dat soort volk’ bijvoorbeeld. En Shireen Strooker deed Llorca. Nou, als er iemand politiek geëngageerd was, dan was het Llorca! Ik zong ook Theodorakis, de vier Mauthausen-liederen. Dus dat deden we wel. Maar we waren niet cabaret dat het publiek op de feiten duwde, met het vingertje omhoog en aanklachten.”

In die jaren werd het niet als geëngageerd beschouwd, maar als het nu zo gedaan zou worden, dan juist wel!

“Ja, zeer! Maar op een poëtische wijze.”

Nico van der Linden zei: de liedjes van Ramses zijn meer door Sinatra beïnvloed dan door het chanson.

“Nee... ‘Vijf uur’ had Sinatra ook kunnen zingen, maar bij Ramses was het toch ook zeer Frans hoor. En bij ‘Vijf uur’ een ‘Sammy’ is het de arrangeur geweest die dat er van gemaakt heeft, waardoor het Amerikaans getint was.”

Maar hij is toch wel door de jazz beïnvloed?

“Ja, in onze tijd waren we allemaal heel erg francofiel én hielden erg van jazz. Dat ging samen, ook bij de Fransen zelf. Er werd heel veel gejazzd in Amsterdam; het Concertgebouw zat altijd vol met Miles Davis, Thelonious Monk en consorten. Dat was onze tijd. Nina Simone was de heldin van onze generatie. Als je dit soort muziek hoort sluipt er automatisch iets van in je componistenhart.”

Onlangs overleed een van de laatste nog levende chansonniers uit dat tijdperk: Serge Reggiani.

"Ik heb hem geloof ik twee keer in Parijs zien optreden en had natuurlijk al zijn werk. Prachtige stem! Ramses heb ik aan zijn nummer 'Ma dernière volonté' geholpen: 'Laat me'. Hij moest dat zingen, vond ik. Ik ging met hem mee naar de studio, want dat vond hij noodzakelijk. Dat nummer van Reggiani stond er in twee takes op; toen zei de producer: 'Ho maar, het is prachtig!'. Ook 'Ik drink', op diezelfde elpee, is oorspronkelijk van Reggiani. Geweldig!"

© Sylvester Hoogmoed, augustus 2004
Citeren mag, maar alleen met bronvermelding. En laat het me s.v.p. even weten!


allez-hop!!!



In oktober... 2004:
List en Shaffy treden weer op!

"Het is een wonder, dat dit mag gebeuren" (Liesbeth List)
"We hebben er erg veel zin in!" (Ramses Shaffy)

Het Nieuwe de la Mar Theater, oktober 2004
(foto: Han Melgers)

Niet lang nadat het bovenstaande interview is afgenomen, wordt het grote nieuws op 4 september naar buiten gebracht: Shaffy & List gaan weer samen optreden, voor het eerst in zeven jaar! Ramses heeft toegezegd een aantal gastoptredens te zullen verzorgen in de jubileumshow 'Van Shaffy tot Piaf', waarmee Liesbeth dit najaar door de lage landen toert. Vooral door België, maar tijdens de vier optredens in Nederland zal Ramses acte de précense geven: 12 t/m 14 oktober in het Nieuwe de la Mar (Amsterdam) en 28 oktober in het Oude Luxor (Rotterdam). Dit laatste concert zou oorspronkelijk plaatsvinden op 16 september, maar wordt dan uitgesteld vanwege stemproblemen van Liesbeth.
Het idee om Ramses als gast te laten optreden komt van Albert Verlinde, de producent van 'Van Shaffy tot Piaf': "Ik zag een concert van Liesbeth in het Openlucht theater Caprera in Bloemendaal. Dat optreden eindigde met de Shaffy medley. Ineens dacht ik: waarom vragen we Ramses niet als gast tijdens de vier concerten in Rotterdam en Amsterdam die nog plaats gaan vinden? Liesbeth had er nooit bij stilgestaan, maar vond het meteen een goed idee. Op de verjaardag van Ramses vroeg ze het hem en hij zei meteen ja."

Op 12 oktober, in het Nieuwe de la Mar is het dus zover. Piaf is er, Brel, Theodorakis en bovenal Liesbeth List. Wat een persoonlijkheid, wat een stem!
Kitty Courbois en Joop Admiraal zijn er ook - in de zaal - het NOS Journaal is paraat, en dan, klokslag negen uur, betreedt Ramses Shaffy het podium. Staande ovatie, ontroering alom en daar klinkt die uit duizenden herkenbare stem weer: Sammy, Pastorale, Laat me, Zing-vecht-huil-bid, Doorgaan, de Cantate, ze komen allemaal even langs, veertig jaar na de start van Shaffy Chantant. En hoe!
Bis! Bis! Bis!

Het Nieuwe de la Mar Theater, oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar, oktober 2004. (foto's: Han Melgers)

Het Nieuwe de la Mar Theater, 13 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 12 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 13 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar, 12 & 13 okt. (foto's: Roelien Kurc)

Het Nieuwe de la Mar Theater, 13 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 13 oktober 2004
Ramses: "Vanuit de coulissen kijk ik naar haar en dan adem ik haar in."
Het Nieuwe de la Mar, 13 okt. (foto's: Daan Bartels)

Het Nieuwe de la Mar Theater, 14 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 14 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar, 14 okt. (foto's: Hilco Arendshorst, meer op zijn
website)

Het Nieuwe de la Mar Theater, 14 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 14 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 14 oktober 2004
Het Nieuwe de la Mar, 14 okt. (foto's: Martin Muis, meer op zijn website)

Vanwege het overweldigende succes worden er op woensdag 13 oktober extra voorstellingen aangekondigd, die zullen plaatsvinden op 11 november in het Oude Luxor en op 22 & 23 november in het Nieuwe de la Mar. Er is een ware run op de kaartjes, de volgende ochtend staan de mensen al om negen uur in de rij! Velen komen te laat en moeten worden teleurgesteld... Op donderdag wordt er daarom nóg een extra voorstelling ingelast: in het Oude Luxor op 15 november. Deze is al binnen twee uur uitverkocht.


Het Oude Luxor, 28 oktober 2004

Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
Het Oude Luxor, 28 okt. (foto's: Fátima-Zohra Buurman)

Op donderdag 28 oktober voltrekt het wonder zich ook in Rotterdam. In het Oude Luxor is Ramses zo mogelijk nog beter bij stem dan in het Nieuwe de la Mar. Het klinkt grandioos! En opnieuw is de elegantie waarmee hij Liesbeth de hand kust en het applaus in ontvangst neemt van een feeërieke schoonheid. Het enthousiasme in de zaal is minstens zo groot als in Amsterdam.

Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
Het Oude Luxor, 28 okt. (foto: Sandra van Mil)

Kijk/luister: Wij zullen doorgaan * Applaus!
(opgenomen door Kitty van Mil; te openen met het gratis te downloaden programma Quick Time Player)

Enige minpuntje in Rotterdam: de veel te kleine en ongezellige foyer, met het minuscule barretje, waarvoor veel mensen vrijwel de gehele pauze in de rij staan te wachten tot ze kunnen bestellen, en dat na de voorstelling gesloten is. Desondanks blijft het nog heel lang druk in het oude theater, want net als in het Nieuwe de la Mar nemen Ramses & Liesbeth na afloop alle tijd om handtekeningen uit te delen, reacties in ontvangst te nemen en met bewonderaars op de foto te gaan.

Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
(foto: Peter van Oossanen)

Het Oude Luxor, 28 oktober 2004
Ramses ontmoet een jonge naamgenoot (foto: Martha Boonen De Jong)

Ramses & Liesbeth zijn één met het publiek, wat Kitty van Mil inspireerde tot het onderstaande schilderij, waarop ze naar hun eigen voorstelling zitten te kijken:

Het Oude Luxor, rij 1 en 2, 28 oktober 2004

Lees verslag Francisco van Jole


Dinsdag 23 november 2004...

Het Nieuwe de la Mar, 23 november 2004
Het Nieuwe de la Mar, 23 november 2004 (foto: Amaury Miller)

Opnieuw een historische avond in het afgeladen Nieuwe de la Mar. Er hangt een enigszins emotionele, maar toch vooral ook ontspannen sfeer. Het hondje van Liesbeth komt op een gegeven moment het podium op, kuiert daar rustig wat rond, en verdwijnt weer in de catacomben. Muzikaal klinkt het allemaal perfect: opnieuw zijn List & Shaffy prima bij stem en volledig tekstvast. Een geweldig afscheidsconcert!
Er wordt afscheid genomen van... nou ja, in ieder geval van het Nieuwe de la Mar. Met dit inmiddels al weer tamelijk oude theater gaan heel ingrijpende dingen gebeuren: het wordt afgebroken. (Ramses laat een spoor van vernielde theaters achter zich: Carré werd spoedig na het aan hem gewijde Radio 2 Gala vrijwel volledig gesloopt en weer opnieuw opgebouwd, het Oude Luxor en het Nieuw de la Mar ondergaan binnenkort hetzelfde lot, maar dan zonder wederopbouw...)
Na afloop van het concert betreedt Henk van der Meijden het podium, om het eerste exemplaar van de 'Van Shaffy tot Piaf'-DVD aan Liesbeth & Ramses uit te reiken. Een hele mooie DVD, al is het achteraf jammer dat de opnamen van Ramses' gastoptreden al gelijk de eerste keer, op 12 oktober zijn gemaakt. De enorme emotie in de zaal komt op zo'n schijfje toch minder over en puur muzikaal gezien was het zeker niet zijn beste optreden in de serie; "wie er gisteravond bij was weet dat hij beter kan. Véél beter," aldus Anne-Rose Bantzinger in haar zeer lovende recensie in Het Parool van 24 november. Gelukkig staat er op de DVD ook een reportage van de voorbereiding op het gastoptreden, met interviews én een perfect klinkende opname van de soundcheck.
In een vermakelijke speech laat Van der Meijden de veertigjarige carrière van de 'echte sterren' Shaffy & List de revue passeren, van hoogtepunten als de concerten in het Concertgebouw tot nóg grotere hoogtepunten als het naderhand uitdelen van tulpen in een café, zéér vroeg in de ochtend. Op een gegeven moment onderbeekt Shaffy - weer geheel de oude - hem op autoritaire, een tikje dreigend klinkende, toon: "Ik wil je er even aan helpen herinneren, meneer Van der Meijden..." (In de zaal houdt men de adem in. Wat gaat er komen?) ...dat jij daar ook het een en ander mee te maken hebt gehad!" Het was Van der Meijden die destijds List & Shaffy met elkaar in contact bracht. Voor zijn Privé-pagina in De Telegraaf had hij het droevige relaas uitgetypt van dat jonge zangeresje uit Vlieland, dat televisieopnamen had gemaakt met de beroemde Franse zanger Serge Gainsbourg; opnamen die uiteindelijk niet werden uitgezonden. Shaffy las dat en... hij kende dat meisje uit Vlieland! Hij had haar al eens ontmoet en zocht nu toevallig net een zangeres voor zijn Chantant. Dus belde hij Van der Meijden om het adres van dat meisje List uit Vlieland te vragen. Ook later hebben ze nog vaak samengewerkt.

Het Nieuwe de la Mar Theater, 23 november 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 23 november 2004
Het Nieuwe de la Mar Theater, 23 november 2004
Het Nieuwe de la Mar, 23 nov. (foto's: Martin Muis, meer op zijn website)

Aan het slot van zijn toespraak bedankt Van der Meijden Albert van der Linden, initiatiefnemer van deze concerten, "waar de mensen tot Americain voor in de rij stonden!", die het Nieuwe de la Mar zo'n prachtig afscheid hebben bezorgd. En dan dreigt hij even ook afscheid te gaan nemen van Ramses Shaffy & Liesbeth List... Maar die zetten na afloop welgemoed 'Wij zullen doorgaan' in (niet de gebruikelijke Cantate), dus dat staat nog te bezien!



Meer informatie over 'La grande dame de la chanson' op www.liesbethlist.nl


ramses.fanpagina.nl
Ramses Shaffy Website Als het stormt in je hart, ga mee, ga mee...