Het geheel was enigszins ingegeven door hetgeen Ramses tijdens een recent bezoek aan New York had gezien in de underground clubs in Greenwich Village.
Een dergelijk speels in elkaar stekend programma was niet eerder vertoond in Nederland en het trok dan ook veel aandacht.
Ook de pers betoonde zich positief ten aanzien van het gebodene - ja, het ontlokte Ischa Meijer, die toentertijd een gevreesd toneelcriticus was,
een der weinige juichende recensies die er ooit uit zijn pen zijn gevloeid!
En wat als een paal boven water staat: Ramses leverde een van zijn meest indrukwekkende acteerprestaties als de Gastheer
- zelfs na al die jaren kan ik hem als het ware nóg in zijn volle gedaante voor mijn geestesoog oproepen!Om me te bepalen tot mijn eigen aandeel in het geheel. Ik kwam in aanraking met Ramses op aanbeveling van Joop van Hulzen, een bejaard acteur (onder meer te zien in Roberto Rossellini's befaamde film 'Roma, Città Aperta' uit 1945, met Anna Magnani in de hoofdrol), op wiens oordeel hij altijd blindelings afging. Toen Ramses hem vertelde dat hij op zoek was naar een jong, onschuldig ogend acteurtje, noemde Joop onmiddellijk mijn naam, niet gehinderd door het feit dat hij me uitsluitend kende van sociale ontmoetingen via een gemeenschappelijke vriend en dus niet kon weten of ik überhaupt talent had. Ramses bezegelde ons treffen ten huize van Joop nog dezelfde avond met mijn eerste souper in het toenmalig Nachtrestaurant, bij welke gelegenheid hij me oesters leerde eten. Zo werd mij een gouden kans in de schoot geworpen zonder dat ik er ook maar iets voor had gedaan! Op één voorname bijdrage kan ik me echter wél beroemen. Ramses dacht 'Shaffy Verkeerd' uit de losse pols te realiseren, maar ik besefte dat ik hem, onervaren als ik was, nooit gelijkwaardig tegenspel zou kunnen bieden, tenzij er een briljant regisseur aan te pas kwam. Toen ik het geval voorlegde aan mijn vriend Johan Greter, bood die terstond kosteloos zijn diensten aan, en dat was eens te gunstiger, aangezien Johan geheel bekend was met het wereldje waaraan 'Shaffy Verkeerd' was ontsproten. Afgezien van zijn stuwende spelregie - hij stampte de opvoering in ruim een week uit de grond! - was zijn meest geïnspireerde vondst wellicht de psychedelische filmsequens halverwege, waarin Ramses en ik elkaar naakt op de hielen zaten, in het holst van de nacht door Barbara Meter geschoten in het Shaffy Theater, die het stuk naar een hallucinatie-achtige climax voerde.
Wat mij van de productie wellicht het meest is bijgebleven, zijn Ramses' onzelfzuchtige collegialiteit en liefdevol begrip: daarzonder zou ik ongetwijfeld in het onpeilbaar gat van mijn onkunde zijn gestort! Eerst later, toen ik mijn weg aan het toneel begon te vinden, drong tot mij door hoe uitzonderlijk Ramses' houding ten opzichte van mij was geweest, waar afgunst en wedijver maar al te vaak de boventoon voeren in ons vak...
Het gaat waarschijnlijk niet te ver om te stellen dat Ramses indirect verantwoordelijk is geweest voor de rest van mijn loopbaan. Voorafgaand aan de première van 'Shaffy Verkeerd' vertoonde de televisie in een kunstprogramma enige repetitie-scènes uit 'De Gast, De Gastheer En De Geest'. Het toeval wilde dat de NCRV juist in die tijd wanhopig zat te springen om een jeugdig ogend acteur voor de rol van Addy van der Welcke in haar tiendelige televisiebewerking van Louis Couperus' 'De Boeken Der Kleine Zielen', die niet alleen de leeftijd van een jaar of vijftien zou kunnen waarmaken, maar ook zou kunnen 'rijpen' tot een vroege dertiger. Men had aanvankelijk gedacht dat zo'n jongen eenvoudig zou zijn te vinden, maar nu die veronderstelling overmoedig was gebleken en de productiedatum angstig snel naderde, zat men met de handen in het haar. Dat wil zeggen, totdat die beelden over de buis gingen, want David Koning, de producent van de serie, zag ze en besloot min of meer ter plekke dat de oplossing van het probleem lag in mijn persoontje. In alle bescheidenheid: 'the rest is history', zoals de Britten het zo treffend onder woorden kunnen brengen."
Filmografie Lex van Delden
Ook voor Louise van Santen, die 'De Gast, De Gastheer en De Geest' vertaalde, was het een enerverende periode.
Louise van Santen:
"Het was een dolle tijd"
Ramses kwam mij vragen het stuk te vertalen en het moest liefst 'gisteren' af. Robert Patrick kwam uit de States en logeerde bij Ramses. Klaarblijkelijk hadden zij onenigheid op een nacht en Robert vertrok halsoverkop naar het buitenland. Maar voor hij de trein nam kwam hij nog even op bezoek bij mij - 's ochtends heel vroeg - om de tekst nog even door te nemen. Nadat wij klaar waren nam ieder zijn papieren op en ongelukkigerwijze, nam Robert zijn eigen Engelse tekst mee en liet mij achter met alleen mijn vertaling. Daar het stuk o.m. handelde over drugs - waarvoor in die jaren nog geen Nederlandse woorden of begrippen bestonden ('to blow' of 'being high' etc.) hadden wij dat open gelaten. Ook de toneelaanwijzingen had ik niet vertaald, want die kon Ramses zo wel lezen, zei hij. Robert verdween en was nergens te achterhalen en de raadsels bleven bij ons.
Inventieve Ramses, loste elk probleem op. Op zijn eigen wijze. Het werd een wirwar van verwikkelingen. Maar ik moet zeggen het was uiterst inspirend om met Ramses te werken. Hij had altijd een oplossing voor elk onverwacht probleem. De aandacht en de intensiteit waarmee hij bezig was, maakten het een vreugde om met hem te werken.
Later heb ik Robert Patrick nog enkele malen ontmoet in New York wat ook iedere keer een feest was. Hij vroeg mij nooit om foto's. Ik weet niet eens of er foto's zijn gemaakt indertijd.. Maar in mijn geheugen is die tijd nog met vreugde gegrift."
Robert Patrick schreef na zijn overhaaste vertrek een gedicht...
Het team van 'Shaffy Verkeerd'
ramses.fanpagina.nl
